Drukuj

Antoni Patla

Dodano dnia: 2010-12-16

Antoni Patla (1898-1977)
nauczyciel, dziennikarz, żołnierz, rolnik, ogrodnik, znawca i wielbiciel przyrody.
Niespokojny duch.

Nauczyciel, dziennikarz, żołnierz, rolnik, ogrodnik, sadownik, znawca przyrody i jej wielbiciel.

Antoni Patla urodził się 13 kwietnia 1898 roku w Głowience k/Krosna nad Wisłoka. Szkołę podstawową i średnią ukończył z odznaczeniem w Krośnie. Od 1914 roku związał się ze "Strzelcem", a potem z Legionami Piłsudskiego.

W 1920 roku jako oficer IV Pułku Legionów walczył pod Beresteczkiem. Był wielokrotnie ranny. Z kampanii wojennej, jako dobrze zapowiadający się pisarz i poeta legionowy, otrzymał znaczące wyróżnienie -"Wawrzyn Akademicki".

W latach 1921 - 22 został skierowany do Suwałk i tam objął funkcję oficera oświatowego w 41 pułku piechoty im. Józefa Piłsudskiego w Suwałkach. Zajmował się wówczas organizowaniem życia kulturalno - oświatowego. Jego "prawą ręką" była podchorąży Jadwiga Sienkiewicz, córka wielkiego pisarza. W 41 p.p. służyli wtedy: Władysław Broniewski, Andrzej Strug, generał Józef Kustroń.

Po rocznej służbie w wojsku studiował w Warszawie dziennikarstwo, uzyskując w 1927 roku dyplom dziennikarza. Jako osadnik wojskowy po ukończeniu nauki otrzymał 23 ha ziemi w okolicach Grodna i zajął się sadownictwem, kwiaciarstwem i rolnictwem.

W 1929 roku, szczęśliwym zbiegiem okoliczności, autor już wielu artykułów fachowych otrzymał propozycję objęcia redakcji "Kuriera Nadniemeńskiego". Kolejna - blisko dziesięcioletnia przygoda redaktora naczelnego regionalnego dodatku warszawskiego dziennika - kończy się kilkunastoma procesami sądowymi wytoczonymi przez władze sanacyjne. Konfiskaty pisma, w którym Antoni Patla gromił sanację za błędy i nieprawości, stały się zwyczajem dnia codziennego. Trzeba było wyjechać możliwie najdalej. Daleko, a więc z powrotem do Krosna. Rodzinne strony..., ale wybuchła II wojna światowa.

Niespokojny, duch o dużej odwadze, mający świadomość wolnej Polski walczył w AK pod pseudonimem "Kuna". Redagował i kolportował biuletyny informacyjne, regularnie - tygodniki zróżnicowane w treści i formie w kilkusetnym nakładzie. Krosno, Jasło, Sanok, Strzyżów, Lesko -"Reduta", "Kret", "Przegląd Tygodniowy". Pod koniec wojny znowu wyjazd - tym razem na Pomorze. Państwowy Dom Dziecka, najmłodsze ofiary wojny, kilku wychowawców i po pewnym czasie - miano placówki wzorcowej. Przy tym wszystkim nieustanna praca w terenie. Wycieczki, lektura, artykuły, zwiedzanie zabytków, studia nad przyrodę.

Kontynuacja przerwanej przez wojnę pracy i kolejny powrót. W1946 roku Antoni Patla zorganizował technikum ogrodnicze w Suwałkach. Suwałki jako senne, wówczas prowincjonalne miasteczko, otrzymały człowieka "z charakterem", rwącego się do czynu. Patla przystąpił w Suwałkach do organizowania muzeum. Zbierał materiały z całego regionu suwalskiego. Grodziska, stare cmentarzyska, materiały geologiczne - to były poszlaki, na których później oparto naukowe badania. Pierwszą wystawę zorganizował w swoim mieszkaniu. Podziwiano ogrom wysiłku i ilość zgromadzonych eksponatów. Wreszcie otrzymał lokal (dzisiejsze Muzeum Okręgowe) i został powołany na stanowisko dyrektora tegoż muzeum w 1956 roku. Przez kilka lat pełnił tę funkcję, organizował Ligę Ochrony Przyrody, PTTK, włączając w te działania szkoły i nauczycieli w powiecie suwalskim. Wśród nich był Kazimierz Maliszewski - nauczyciel Technikum Mechanicznego i Ekonomicznego w Suwałkach oraz Edmund Soboń - leśnik.

Kolejne oblicze pasji - historia tej ziemi oraz jej ochrona, prelekcje, odczyty, prezesura oddziału powiatowego PTTK, członkostwo Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Białymstoku. Znowu artykuły w "Przyrodzie Polskiej", "Poznaj Swój Kraj", "Gazecie Białostockiej" i "Gazecie Współczesnej", "Gościńcu" i innych - życie badacza, pasjonata i niestrudzonego orędownika ochrony regionu suwalsko - augustowskieg , oraz fachowca w zakresie kwalifikowanej turystyki. W latach sześćdziesiątych wydał książkę - przewodnik "Piękno Ziemi Suwalskiej".

Wysiłki grupy osób działających z ogromnym udziałem Antoniego Patii doprowadziły do uznania jeziora Hańcza za rezerwat, utworzenia Suwalskiego i Wigierskiego Parku Krajobrazowego, uratowania bobra i łosia na Czerwonym Bagnie, utworzenia sieci rezerwatów w Puszczy Augustowskiej i na Suwalszczyźnie.

Pełną inwentaryzację tych pierwszych obiektów na Suwalszczyźnie przeprowadził Antoni Patla z ramienia Muzeum Ziemi. Ich opracowania naukowego dokonali pracownicy Muzeum Ziemi pod kierunkiem prof. S. Małkowskiego.

W 1973 roku Antoni Patla przeszedł na emeryturę i... znowu przeprowadzka. Tym razem na stałe do Augustowa. Domek przy ulicy Słowackiego, ogród, kwiaty, ale bez odpoczynku.

W Augustowie profesora Patię znali wszyscy. Ponad 20 lat życia poświęcił temu miastu. W regionie suwalsko - augustowskim znała go młodzież szkolna. Szedł do niej z otwartym sercem, znajdując z nią wspólny język. Potężny w słowie, skromny w obcowaniu z ludźmi, walczył o to, co ukochał.

"Profesor" do końca swoich dni prowadził wycieczkowiczów po regionie suwalsko - mazurskim. W wolnych chwilach wiele pisał na tematy przyrodniczo - krajoznawcze, gromadził również dokumenty z okresu Polski Legionowej, które przekazał Ministerstwu Obrony Narodowej.

W dniu 10 maja 1977 roku - przy biurku, w trakcie pisania książki o Ziemi Krośnieńskiej na konkurs "Miesięcznika Literackiego", zmarł w wieku 80 lat, jako ostatni oficer Legionista w Augustowie.

Bez trąb, salw honorowych żegnali go najbliżsi z rodziny, młodzież szkolna i przyjaciele. Zaznał w swoim ciekawym i twórczym życiu wielu krzywd, ale sam jako człowiek nikogo nie skrzywdził.

Antoni Patla był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Polonia Restituta, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką LOP oraz medalami Ligi "Za zasługi dla ochrony przyrody".